Mugarik Gabeko Ingeniaritza

Gorputza lehen lurralde gisa. Lurraldea eta sexu- eta genero-aniztasuna defendatzeko borroken arteko intersekzionalitatea.

/in , , /by

Joan den ostegunean esperientziak trukatzeko mahai-inguru bat antolatu genuen El Salvadorreko eta Euskal Herriko defendatzaileen artean. Mahai-inguru horretan Jose Fausto Gamez, Brisas del Campoko kidea (El Salvador), Aleja Menjívar, Farabundo Martí Fronteko Sexu eta Genero Aniztasunaren Idazkaritza Nazionala (El Salvador) eta Idily Mérida, Lumaltik elkarteko kidea (Guatemala-El Salvador) izan genituen gurekin.

Lurraldearen defentsaren aldeko borrokan sexu- eta genero-aniztasunaren ikuspegia txertatzeari buruzko hausnarketa- eta elkarrizketa-prozesuarekin jarraitzeko helburuaz, lau galdera egin genizkien hizlariei beren borroka-esperientziak eta posizionamendua ezagutzen laguntzeko. Hurrengo testuan, hiru gonbidatuekin izandako elkargunean sortutako ideia batzuk aurkeztuko dizkizuegu. 

Nola bizi dute LGTBIQ+ pertsonek beren lurraldeen defentsaren aldeko borroka?

LGTBIQ+ komunitatearen aurkako indarkeria egiturazkoa da, eta pertsona askok sexu-orientazioagatik edo genero-identitateagatik jasan dituzte erasoak eta mehatxuak. Borrokak minez eta sufrimenduz eramaten dira, baina feminismo komunitarioarekiko hurbilketak sendatzen eta modu kolektiboan eta alaitasunez bizitzen laguntzen du. Dolutik eta minetik eramaten diren prozesuak dira, baina baita indarretik eta ausardiatik ere.

Hasieran, batzuek ez zuten LGTBIQ+ borroka lurraldearen defentsarekin lotzen, lurraldearen defentsa estraktibismoaren aurkako borrokarekin soilik lotzen baitzuten. Baina gero ikusi zuten lurraldea ez dela lurra bakarrik, gorputza ere badela. Eta horretaz jabetzen garenean, gorputza ere borroka politikorako tresna dela ulertzen dugu.

Lurraldearen defentsarako eta LGTBIQ+ eskubideen defentsarako borrokak batu daitezke edo bietako bati eman beharko litzaioke lehentasuna?

Gorputza lehen lurralde gisa ulertzen badugu, esan daiteke bi borrokak batera doazela, ezin dela bata zein bestea lehenetsi, gorputza defendatzea lurraldea defendatzea delako. Ikuspegi intersekzionala da.

Horren adibiderik onena trans esperientzia duten pertsonak dira. Generoa gainditu eta bere gorputzari buruzko erabakiak hartu ahal izatean, abortatzeko eskubidetik egiten den bezala, lurraldea gorputz-lurralde ikuspegi batetik ikusten da, bi borrokak elkartzen diren lekutik. Horrela, bi borrokak lotuta eta artikulatuta daude.

Esan daiteke iparraldeko kolonialismo bat dagoela LGTBIQ+ eskubideen eta lurraldearen aldeko borroka honetan ere?

Egiturazko bazterketaren, bereizketaren… metaketa historiko bat dago, sistema kapitalistan indartzen dena. Gizon/emakume binarismoa ere kolonialismo horretatik dator, eta badirudi genero disidentzia ez dela existitzen. Horri guztiari aire klasistak gehitzen zaizkio, bazterketa-printzipioekin… zalantzarik gabe, menderakuntza-sistema baten parte da.

Sistema kapitalistak hainbat metodo ditu gure gorputzak kontrolatzeko. Ezarri diguten metaketa historiko horrek iparraldean gauza onak daudela sinestarazi nahi digu. Hegoaldean aurrerapen handia dago giza eskubideen arloan, eta batzuetan ikusezin bihurtzen saiatzen da sistemaren eraikuntza bera dela eta.

Nazioarteko lankidetzak ere izan du erantzukisunik, komunitateen funtzionatzeko moduak ulertu gabe eta kosmobisioak kontuan hartu gabe arauak ezartzen saiatu baita.

Egitura kolonizatzaileei eta botere-egiturei deserosotasuna eragiten die hegoaldean beren interesetarako ezarritako patroirik ez egoteak (lgtb, indigenak…).

Nazioarteko lankidetzaren gaiarekin jarraituz, ba al dago pertsona guztiak beren aniztasunean sartzen dituen lan-eredurik, inor kanpoan utzi gabe?

LGTBIQ+ biztanleriaren kasuan, askoz ere baldintzatzaile gehiago daude. Historikoki, hezkuntza-sistematik, justiziatik, osasun-sistemarako sarbidetik… kanpo geratu izan gara. Gure lurraldeetara lankidetza iristen denean eta proiektuak garatzen hasten direnean, oso gutxitan hartzen da parte edo kontratatzen dira LGTBIQ+ pertsonak proiektu horiek gara ditzaten. Eta kontratatzen direnean estandar oso altuak daude, neurketa-lerroa oso altua da.

Askotan, lankidetzak bere adierazleak osatzeko baino ez du entzuten, baina ez bizitzak aldatzeko. Lankidetzaren lanari bira eman behar zaio,  bere ingurunea eraldatzeko ahalegin errealak egin ditzan.

Ildo horretan, badira lan-eredu barneratzaileagoak. Adibidez, eredu bat da familia-prozesuekin lan egin beharrean, prozesu komunitarioekin lan egitea. Ezin da familiaren eraikuntza gauetik goizera suntsitu, familia ere komunitatearen parte baita, baina lan egiteko orduan garrantzitsua da komunitate mailan lanketa hori egitea.

Mugarik Gabeko Ingeniaritza

Nazioarteko lankidetza-eredu emantzipatzailearen inguruko gogoeta

/in , , /by

Alexander Angiano Ortega-k idatzitako artikulua

Izaera ezberdineko erakundeen arteko lankidetza hiruki legez irudikatu ohi da. Erpin bakoitzean eragile-mota bakoitza kokatzen da. Lehenengo erpinean, GKEak eta eragile politikoak (gizarte-higikundeak, sindikatuak eta abar) dauzkagu, bigarrenean, herri-erakundeak, tokikoetatik estatu-mailakoetaraino,  eta, hirugarrenean, enpresa pribatuak daude.

Lehenengo erpinean eraldaketaren aldeko ekimenak eta, batez ere, lana kokatzen dira; batetik, GKEetako beharginak daude, eta, bestetik, erakundeotatik at egon arren, haien ekimenetan esku hartzen dutenak eta diruzko ekarpen apalak ematen dituztenak. Beste erpin bien izaera, oro har, diru-sorburu izatea da. Hots, GKEak diruztatzen dituzte, bai haien helburuekin bat egiten dutelako, bai abantailak lortzen dituztelako. Izan ere, beraiei lagunduz gero, euren jendaurreko irudia hobetzea edo, enpresa pribatuen kasuan, zerga-murrizpenak lortzen dituzte.

Pentsa liteke egitura hirukoitz hori lankidetzaren irudizko adierazpena baino ez dela, baina hirukiaren erpinen arteko harremanak arazo eta kontraesanak sorrarazten dituzte. Horren eredu da Euskal Autonomia Erkidegoko Jaurlaritzak Gazako zerrendan ospitaleak eraikitzen laguntzeko GKEekin daukan elkarbidea.

Zalantza barik, Palestinaren egoeraz kezkatuta dagoen edonorentzat laguntza hura poztekoa da: Euskal Autonomia Erkidegoko zergadunen dirua eztandek egunero iratzartzen duten herri bati laguntzeko erabiltzen da. Jaurlaritzak, halandaze, zergen helmuga jagon beharko luke. Bada, ez da horrela! Israelgo Estatuak lantzean-lantzean ospitaleok leherrarazi izan ditu, eta Lakuako Jaurlaritza isil-isilik geratu da. Hau da, Jaurlaritzak Palestinan ospitaleak eraikitzeko herritarren dirua bideratzen du, baina ez da haiek suntsitu dituen estatua salatzeko gai.

Jaurlaritzarekin lankidetzan diharduen GKEak zelan onar dezake diru hori gero hark bere ardurari muzin egiten badio? Erakundeak Jaurlaritzaren jokaera kritikatuko balu, erantzunik eza egotzita, dirubide hura galduko luke? Eta, hala balitz, egiazki esan liteke erakunde hura gobernuz kanpokoa eta beregaina dela? Edo, beste barik, GKEak uko egin behar izango lioke Jaurlaritzaren dirubideari, horren jarrera ezaxola edukitzeagatik? Horratx GKEaren baitan sor daitekeen talka etikoa: palestinarrak lagundu nahi baina Jaurlaritza salatu behar.

Nire iritziz, ez dago GKE batek erakunde eta enpresen dirua onartzea gaitzesterik, baina, betiere GKEa gauza bada diruztatzailearen balizko esku-sartze saialdiak edo haren jarduera ezegokiak aske eta jendaurrean salatzeko. Ezpabere, GKEa bere diruztatzailea zuritzen duen menpeko erakunde ustela izango da.

Mugarik Gabeko Ingeniaritza

TRANSFERENTZIA TEKNOLOGIKOA PROBLEMATIZATZEN LANKIDETZA EREMUAN

/in , , /by

Badira erakunde gisa daukagun praktika egituratzen duten zenbait arau. Teknologia ez da neutroa, gizarte sistema bati dagokion elementu konplexua da. Hainbat saio daramagu ideia honi buruz hausnartzen, alderdi ezberdinetatik aztertuz (feminismoak, ekologismoa, dekolonialtasuna…). Ikusi dugu teknologia elementu neutral bezala aurkeztean, gizartearen helburuak aurredefinitzeko erabiltzen diren mekanismo eta botere harremanak ezkutatzea lortzen dela. Aktibisten Eskolaren azken saioan, Leire Vazquez Orobioren esku, teknologiaren, kulturaren eta lankidetzaren arteko harremaneai buruzko oinarrizko eztabaida kritikoak argitzen saiatu ginen.

Arazoaren muinean: transferentzia teknologikoa. Kategoria monolitikoa ez bada ere, praktika honek hiru desoreka sortzen ditu: egiturazkoak (kapitala eta azpiegiturak behar dituzten makinak), erritmo arazoak (teknologia eta kulturaren arteko konfrontazioa) eta gizarte antolaketakoak (ezagutza autoktonoen balio-galera). Eta desoreka hauetan guztietan berrikusketa behar duen elementu nagusia dago: zein izango da gure zeregina Hegoaldeko teknologiari lotutako prozesuak lagundu nahi dituen Iparraldeko agente gisa?

Iparraldeko erakundeen tutoretza gorrigarria den lankidetza proiektu zehatzen bidez kasuistika ezberdinak argitu genituen. Baina, zenbateraino ezin gara identifikaturik sentitu gure inguruko kolonialtasuna erakusten duten praktika horietan? Eztabaida piztu da, gure nortasuna, gure praktika profesionalak eta nazioarteko elkartasuna ulertzeko daukagun modua zalantzan jartzen dituen eztabaida.

Mugarik Gabeko Ingeniaritza

Zeinek defendatzen du defendatzen duena?

/in , , , /by

Lurraldearen eta Giza Eskubideen defendatzaileen lana zuzenean ezagutzeko hainbat topaketa egin ondoren, defendatzaile horiek babesteko aktibatzen diren elkartasun-mekanismo eta -sareez jakin nahi genuen. Nola egiten dute lan? Zenbateraino dira egokiak? Emakume defendatzaile askok genero-arrazoiengatiko indarkeria mota askori aurre egiten diete, hala nola sexu-indarkeriari eta mehatxuei, jazarpenari eta emakume izatearekin lotutako difamazio-kanpainei. Egoera horren aurrean, geure buruari galdetzen diogu: zer paper bete dezakegu Iparralde Globaleko erakundeek gatazkan defentsan laguntza emateko?

Fernando Armendarizek, Protection Internationaleko giza eskubideen aldeko ekintzaileak, aintzat hartzeko garrantzitsuak diren gakoetako batzuk partekatzen dizkigu. Giza Eskubideak defendatzeak botere ekonomikoei aurre egitea esan nahi du, estraktibismotik datozen garro guztien aurkako etengabeko borroka da. Arrisku handiko jarduera da, eta, emakumeen kasuan, aparteko zaaurgarritasun egoera dakar, ez baitute beti ikusten beren komunitateek laguntzen dietela. Testuinguru horretan, Protection Internationalek komunitate-arloa indartuko duen eta nazioartean eragingo duen laguntza proposatzen du, babes-mekanismoetatik politika publikoetara igarotzeko.

Bertaratutakoen arteko eztabaida zabaltzean, hainbat lekutatik entzuten ditugu lekukotasunak, jasotako mehatxuengatik beren lurraldeetatik aldendu behar izan duten defendatzaileak eta nazioarteko elkartasunaren taula globalean kokatzeko modua birentsatzen jarraitzen duten Iparralde Globaleko ekintzaileak. Alde horretatik, hasieratik sor daitezkeen pribilegioak berrikustearen garrantzia azpimarratzen da, haien gorputza lehen lerroan jartzen duten pertsonei beren behar bezalako laguntza eman ahal izateko. Zentzu horretan, bide luzea dugu oraindik egiteke.

Pandemiaren aurrean, estatu askok aitzakia ezin hobea aurkitu dute babes neurri asko bertan behera uzteko. Premia psikoafektiboei lotutako ikuspegi feminista aplikatzen badugu, gaur egungoa bezalako uneetan inoiz baino garrantzitsuagoa da laguntza-neurriak indartzea, defendatzaileei sostengu emozionalean laguntzea, eta ondasun komunen pribatizazio handiagoaren aurrean gerturatzen den eraso berrirako prestatzea.

Eraso gehiagori, borroka eta erresistentzia gehiago. Baina, era berean, ez dezagun ahaztu, gehiago eta hobeto lagundu.

Mugarik Gabeko Ingeniaritza

Komunikatua: El Salvadorren demokraziaren defentsaren alde

/in , /by

Hainbat elkarte politikok, sozialek eta sindikatuk komunikatu bateratu bat sinatu dugu El Salvadorko presidenteak egin nahi izan duen estatu kolpea gaitsezteko. Komunikatua hurrengoa da:

Nayib Bukele militarizó la Asamblea y violentó el estado constitucional de derecho para forzar a este órgano legislativo a actuar y decidir según su voluntad. En el pasado 9 de febrero en El Salvador el presidente Nayib Bukele convocó arbitraria y unilateralmente a la Asamblea Legislativa para obligar al órgano legislativo a la aprobación de un préstamo de 109 millones de dólares para la ejecución de la denominada 3ª fase del Plan de Control Territorial contra la delincuencia. Ante la inasistencia del quorum necesario, Nayib Bukele se presentó en la Asamblea Legislativa con la fuerza militar y policial en un innegable intento de intimidación y presión a este poder del estado.

Frente a ello hacemos un llamado para que:

  • El presidente de la República, Nayib Bukele, respete las rutas constituidas a través de la seguridad y legalidad jurídica y mantenga la paz y el diálogo político, garantizando la independencia de poderes y la institucionalidad democrática del país.
  • Que en sus funciones, procure armonía social y canales de coordinación con la Asamblea Legislativa, respetando los principios que rigen la Constitución de El Salvador.
  • Al presidente de la Asamblea Legislativa, Mario Ponce, a priorizar en todo momento la seguridad jurídica y la paz al pueblo salvadoreño.
  • A la Sala de lo Constitucional de la Corte Suprema de Justicia a ejercer el control constitucional que corresponde en estos casos y la exigencia de responsabilidades al Presidente del país ante este intento de autogolpe de estado y uso y abuso del órgano legislativo.

Hacemos un llamado desde la solidaridad internacional para que se respete el orden constitucional en El Salvador, se haga frente a la creciente militarización y se garantice la paz social y justa para el pueblo salvadoreño.

Argia aldizkariko argazkia
Mugarik Gabeko Ingeniaritza

LANKIDETZA HITZARMENA MUGARIK GABEKO INGENIARITZA ETA GOIENER ARTEAN

/in , , , /by

Ingeniería Sin Fronteras País Vasco – Euskal Herriko Mugarik Gabeko Ingeniaritzak (ISF-MGI) eta GOIENER-ek, energia berriztagarrien sorkuntza eta kontsumo kooperatiba, lankidetza hitzarmena sinatu dugu, trantsizio energetiko eta demokratiko baten alde.

Ziurgabetasun handiko garaiak bizitzen ari gara eta honek ezartzen diguten errelitateari momentuoro egokitu behar izatea garamatza. Gizakiaren garapena interes ekonomikoen aurrean lehenesten duen gizarte bat, kulturari eta gatozen sustraiei begiratzen diena, beldurrik gabekoa eta ingurukoak entzuteko gai dena, gizarte osasuntsu eta justuagoa izanen da. Bi entitate hauek bat egiten dute horrelako gizarte bat lortzeko lanketan.

Zentzu honetan, bai ISF-MGIk baita GOIENER-ek ere, horrelako gizarte bat bilatzen dugu. Merkatuaren logikaren aurrean solidaritatea, elkarlana, komunitatearen erlazio horizontalak eta demokraziaren sozialaren, gizartearen parte hartzearen eta berrikuntza zibilaren ikuspegi berritzailea bultzatzen dugu.

Bi entitateek giza eraldaketarako bokazioa daukagu eta baita beste erkidego-izaera entitate batzuekin batera lan egiteko bokazioa ere, batez ere Kooperatibak, aipaturiko transformazioa lortzeko. Horregatik, helburutzat elkartasuna, gizartearen ongizatea eta guztion onerako ekarpena egiten duen interlankidetza funtsezkotzat hartzen dugu.

Agendaren eraikuntzarantz eta elkarrekin parekatutako proiekturantz emandako lehengo urrats honek pentsamendu kritikorako eta gizarte osoaren eskuan dauden alternatibak eratzeko balio izatea espero dugu.

Mugarik Gabeko Ingeniaritza

Unibertsitatera bisita

/in , /by

El Salvadorko Unibertsitatera (UES) egin genuen bisita pasa den uztailaren 25ean. Bere egin ninduten campusak dituen gune berdeak, ikasleek antolaketarako dituzten espazioak, hormen aldarrikapenak eta memoria… Elektrikako Fakultatera bidean 70ean El Salvadorko gobernuak hil zituen ikasleak omentzeko ekitaldia: dantza, diskurtso kritikoa, musika, ikasle mugimendu egituratua… Zetino Elektrika Fakultateko Energia Berriztagarrien zuzendariarekin bildu ginen ondoren, laborategi batean. Laborategian teknologia desberdineko bi plaka fotovoltaiko, alderanzgailu monofasiko eta trifasikoak eta mikroalderanzgailuak zeuden.  Alderanzgailuetan ikusi ahal izan genuen fakultateko teilatuan zeuden plaka fotovoltaikoek sortutako potentzia; plaketako bat eguzkiarekiko oinarri higikorra zuen eta besteek finkoa. Hori dela eta, sorkuntza fotovoltaiko handiagoa erakusten zuen mugikorrak. Unibertsitateko ikasleek diseinatu zuten higikorra, eta azaldu zigun nola motorrak plakatik sortzen duen energiaren bidez birarazten duen plaka bera. Alderanzgailuei dagokienez, normalean, plaka-serie bakoitzko bat jartzen dela esan zigun, baina mikroalderanzgailuen kasuan, plaka bakoitzeko bat jarri behar dela. Amaitzeko, laborategian zeuden plakak aztertu genituen eta konexioak fisikoki egiten ikasi. Bat silizio polikristalinozkoa zen eta bestea hainbat materialen arteko nahasketa.

Bisita amaitzeko, Buena Vistan diseinatzen ari garen eguzki-energia bidezko ur-ponpaketa sistema isolatuari buruz hitz egin genion, haiek ere unibertsitatea komunitateen zerbitzura jartzeko asmoa dutelako etorkizun hurbil batean.

Mugarik Gabeko Ingeniaritza

El Salvadorko landa-eremuetako testuinguruetan urak duen irisgarritasunera begirada feminista

/in , , /by

Eva Perez-Pons gure kidearen artikulua partekatzen dizuegu

Emakumeak eta ura elkarri lotutako bi kontzeptu dira; gaur egun oraindik, emakumeak dira lan erreproduktiboaz arduratzen lehenak mundu mailan. Aitzitik, ura lortzeko dugun eskuragarritasuna ez da berbera Iparralde eta Hegoalde Globalei erreparatzen badiegu. Era berean, aipaturiko eskuragarritasuna ez da berbera landa-eremuetan edota hiriguneetan.

Uda honetan, uraren eta genero-arrakalaren inguruko hainbat saio eta tailerretan parte-hartzeko aukera izan dugu, zeinetan El Salvadorko landa-eremuetako emakumeen egoeraz hausnartzeaz gain, egoera horiei aurre egiteko estrategiak (bir)pentsatzeko aukera izan dugun. Saio horietako bat Julia Evelyn ekonomialari feministak eskaini zuen El Salvadorko Santa Marta komunitatean. Saio horretan, El Salvadorko jendartearen testuingurua aztertzeko, izeberg-aren beheko zatian (ikusten ez dena) zentratu ginen: zaintza lanetan. Hori aztertu ezean, ezein analisi geratzen baita erdixka. Zaintza lanek bizitzako etapa guztietan (jaio garenetik hil egiten garen arte) daude presente. Ekonomia feministak etapa horiek guztiak duintasunez bizitzea aldarrikatzen du. Hau da, beharrizan fisiologikoak (arnasketa, elikadura egokia, kalitatezko ura edatea, sexualitate segurua…) eta segurtasunezkoak (habitat segurua, afektibitatea, sozializazioa eta hezkuntza, konfiantza…) bermatu daitezela.

Aurretiaz esan dugunez, beharrizan fisiologikoek eta segurtasunezkoek zaintza lanen beharra dute. Hala nola, autozaintza, dependenteak diren pertsonen zaintza eta zaintza kolektiboa. Ahaztu barik, zaintzailearen zaintza. Zaintza lan horiek era egokian aurrera eramateko hiru baldintza bete behar direla aldarrikatzen du Evelynek: ziklo naturalen jarraikortasuna (uraren zikloa, oxigenoa, landareak…), baliabideak (denbora, ezagutzak – nola zaindu behar bereziak dituen pertsona bat – eta azpiegiturak – ura, argia…) eta zaintzaren etika (zaintzaren gaineko kontzientzia indibidual eta kolektiboa). Horiek barik, hau da, bizitza aurrera eramateko behar den espazioa ahul badago, bizitzaren jasangarritasuna kolokan jartzen da.

Artikulu honetan uraren irisgarritasunean jarriko dugu begirada, aztertzeko nola eragiten dien horrek Hegoalde Globaleko landa-eremuko emakume eta neskatoei. 2017ko El Salvadorko edateko uraren irisgarritasuna aztertuz gero, ikus daiteke nola dauden alde nabariak landa-eremuen eta hiriguneen artean. Hoditeria bidez ura etxeetara eskuragarri zituzten biztanleen guztizkoa % 88,3koa zen, baina horietako %95,5a hirigunean bizi zen eta % 6,5a landa-eremuan. Putzutik eskuratzen zutenak, aldiz, guztizkoaren % 6,2a zen, horietako % 11,7 landa-eremuan bizi zen eta % 2,9a hirigunean. Hala ere, edateko uraren kalitatea ez da bermatzen. El Salvadorko estatuak uraren gainean duen kudeaketa eta legedi txarraren ondorioz, ura enpresa pribatuen esku dago eta ez da tratatzen. Gaur egun, uraren % 90a inguru dago kutsaturik eta tratamenduari dagokionez, 2017an herritarren % 12,8ak soilik egiten zion urari nolabaiteko tratamenduren bat (ura irakitzen jarri, iragazki batetik pasarazi, kloratu… ), horietako % 11,3a hirigunean bizi zen eta % 15,5 a landa-eremuan. % 70,3ak ez zion urari inolako tratamendurik egiten (% 64,7a hirigunean eta % 88,4 landa-eremuan bizi zen), eta % 16,9ak ura botiletan erosten zuen, % 4,1a landa-eremuko biztanleria izanik eta % 24a hirigunekoa (DYGESTIC, 2017). Arazo horiei gehitu behar zaie klima-aldaketaren eta deforestazioaren ondorioz estres hidrikoa areagotu egin dela.

Uraren gabeziak zuzenean eragiten dute emakumeen egunerokotasunean eta bizitzetan, haiek baitira etxeko lan erreproduktiboaz arduratzen direnak, eta ondorioz, ura eskuratzeaz arduratzen direnak. Izan ere, edozertarako da beharrezkoa ura: arropa garbitzeko, harrikoa egiteko, janaria prestatzeko, etxea eta norbera garbitzeko, edateko… Uraren irisgarritasuna ziurtatzen duen azpiegiturarik egon ezean, emakumeek eta neskatoek ekarri behar dute ura ibaitik edota putzutik, edo etxeko lanak bertan egin. Guzti horrek osasunean, hezkuntzan eta beste espazio kolektiboetako parte-hartzean eragin zuzena du, bai eta emakumeen segurtasunean. Era berean, ur faltak zuzenean duenez eragina emakumeengan, haiek dira pribatizazioak mehatxu egiten dienean borrokak burutzen dituztenak.

Landa-eremuetan eguzki-energia bidezko ur-sistema isolatuak jartzen hasiak dira egoera horri aurre egiteko. Ikustekoa da nola uraren horniketa egiteko azpiegitura jartzen denean gizonak inplikatzen diren, baina formulak prekarioak direnean, emakumeen gain erortzen den zama osoa.

Bestalde, sistema isolatuek kudeaketa egokia behar dute instalazioa egin ondoren biziraun dezaten; hau da, komunitateak sistemak ekar ditzaken arazoei aurre egiteko. Hori dela eta, garrantzitsua da herritarrak prozesuan inplikatzea eta sistema osoaren funtzionamendua ulertzea. Sistema hauek pertsonen bizi-kalitatea hobetzeko prestaturik daude, etxeko beharrizanei aurre egiteko. Animaliak elikatzeko, landak ureztatzeko, ibilgailuak garbitzeko… erabiliz gero ura, sistemek ezin dute eskaria asetu ura eta sistema mugatuak direlako eta etxebizitza asko oinarrizko beharrizanak asetzeko ur barik geratzen dira. Bestelako aktibitateentzako ura lortzeko alternatibak sustatu beharra dago, esaterako, euri-ura pilatzea edo erabilitakoa birziklatzea.

Testu honen hasieran, ekonomia feministaren aldarrikapenetako bat bizitzako etapa guztiak duintasunez bizitzea dela aipatu da. Sistema isolatuek erraztu egiten dute beharrizan fisiologikoak eta segurtasunezkoak betetzeko behar diren baldintzak, baina instalazioa egitearekin ez da nahiko. Emakumeak kontziente dira egunero egiten diren esfortzuaz eta nolako eragina duen haiengan. Egoerari aurre egiteko beharrezkoa da lanketak gizonekin egitea eta zaintza lanetan inplikatzea, ostera, emakumeen gaineko lan karga bikoiztu, edo kasurik okerrenean, hirukoiztu egin daiteke.

Mugarik Gabeko Ingeniaritza

Eguzki-energiarekin sortutako ur ponpaketa El Salvadorren

/in , /by

El Salvadorren energia elektrikoaren kostua oso altua da. Energia honen zerbitzuaren pribatizazioak tarifen %900eko gorakada eragin izan du,  1997ko urtarrilean Kwh bakoitzeko prezioa 12 zentabotik abenduan 1,19 colonetara igo baitzen. Prezioaren igoera honek  komunitate askotan ur iturri edangarrien sistemen porrota ekarri zuen, beste batzuetan haien jaitsiera nabarmengarria izan zen, eta komunitate gutxietan sistema hauek era prekarioan dihardute.

Tarifen zehaztapenak etxebizitzaren kontsumoa hiru taldetan sailkatzen ditu: lehenengoa,  orduko 0 eta 99 Kw arteko kontsumo taldea, bigarrena orduko 100 eta 199 kw bitartekoa,  eta azkena orduko 200 Kwtik gorako etxebizitzen taldea. Uraz hornitzeko ponpaketa behar duten komunitateak hirugarren talde honetan kokatzen dira. Bertan, kilovatioaren batez-besteko prezioa 0,15$eko izaten da, fakturetan 500$etara igo daitekeena. Beraz, tarifa hauek ez dira erraz ordaintzekoak, ezta 100 etxebizitzatik gorako komunitateetan ere.

Egoera hau kontutan izanda, eguzki-energiarekin sortutako ur ponpaketaren interesak gora egin du. Ponpaketa honek, eguzkiak egunean zehar sortzen duen energian oinarritzen da eta energia honek metaketa-sistema betetzeko balio du, behar denean prest eta erabilgarri eduki ahal izateko. Horrela, bateria kutsatzaile eta garestiko erabilera saihesten da, sistema elektrikoa sinplifikatzen da eta eguzki-energiaren ustiapena optimizatzen da.

Euskal Herriko Unibertsitatea eta El Salvadorren arteko elkarlana partekatzeko aukeraz baliatuz, Esther, MGI-ko kidea-rekin, eguzki-ponpaketa sistemaren inguruko trebakuntza eta ulermen jardueretan parte hartu dugu. Kokalekua El Rodeo kantoia izan da, Victoria udalerriko Santa Marta-n dagoen kantoia, Euskal Herriko MGI-k gai anitzetan elkarlanean urteak daramatzan kantoia, hain zuzen ere. Komunitatean bizi diren pertsonen, teknikarien eta beste agente ezberdinen ponpaketa sistemaren diseinuari buruzko kezkak eta zalantzak aurreko urtetik zetozen. Honekin batera, elektrizitatetik eguzki energia iturrira aldatzeko proiektu batzuk agertu ziren.

Formakuntza saioetan sistema honek zertan datzan azaldu zen, bai atal hidraulikoa bai elektrikoa ere; sistema honen abantailak, hobekuntzak eta behar duen mantenua argi azalduz.

Suchitoto udalerriko Buena Vista komunitateak sare elektrikoa erabiltzen duen ur ponpaketa sistema aldatzeko interesa aurkeztu du; haiek ere eguzki-energiarekin bat badatoz. Orain arte erabili duten sistema honen gastu finkoak diru-sarrerak baino handiagoak dira, nahiz eta ezarri duten ur prezioa nazionala baino altuagoa izan.

Eva, Euskal Herriko MGI-ko kidea, El Salvadorren izango dugu uda honetan Ingeniaritza Elektroniko Industriala eta Automatika ikasketen Gradu Amaierako Lana prestatu ahal izateko: ur ponpaketaren energia iturriaren diseinua, hain zuzen ere.

Mugarik Gabeko Ingeniaritza

Ur kudeaketa interes pribatuen esku

/in , , /by

“Inor atzean utzi gabe” lelopean datorkigu aurtengo Uraren Nazioarteko Eguna, baina El Salvadorretik datozen berriek hamarkada bat baino gehiago dirauten gizarte mugimenduen aldarriak atzean utziko dituzte.

Azken hilabeteetan uraren kudeaketa publikoa eta komunitarioa ezartzeko gizarte eragileen urteetako asmotan atzerapausoak bizi genituen, eta aste honetan Asanblada Legegileko Ingurumen eta Aldaketa Klimatikoaren komisioak ur kudeaketaren aulkiak banatzeko adostu duen erabakiak argi uzten du El Salvadorreko ur kudeaketan interes pribatuek gailenduko direla.

Honen arabera uraren kontseilu zuzentzailean uraren neurrigabeko erabilera egiten duten industria sektoreko eta eraikuntza sektoreari loturiko ur partzuergoetako kideak izango dira, lurraldeko uraren kudeaketa jasangarria izateko eta ur eta saneamendua giza eskubidea gauzatzeko arazo gehienak sortzen dituztenak denak ere.

Uraren instituzionalizazio guztiz publikoaren beharra ezaguna eta joera den honetan, El Salvadorreko gizarteak datozen egunotan, Uraren Pribatizazioaren Aurkako Aliantza Nazionalak definitu duen “emergentziazko” egoera honetan, aldarrikapen ezberdinak burutuko ditu, ura ez dela saltzen, zaindu eta defendatu beharra dagoela gogoraraziz.