Mugarik Gabeko Ingeniaritza

Eskubide digitalen urraketa alarma globaleko egoeran

/in , , /by

Une zail eta nahasi hauetan hausnarketa kritikorako gune bat ireki nahi dugu osasun-larrialdiak bigarren mailan uzten ari dituen gai batzuen inguruan. Zein rol jokatzen ari da teknologia digitala krisi honetan? Nola ari dira kudeatzen gure osasunari/mugikortasunari buruz “lagatzen” ari garen datu kopurua? Larrialdi-egoera batean gaude, Naomi Kleinek “shockaren doktrina” lanean deskribatzen dituen agertokien antz handia duena. Bizi garen momentu hau finantza- eta enpresa-eliteek balia dezakete buruan aspalditik zituzten ideiak eta proiektuak aplikatzeko.

Zein mundu geratuko zaigun eta big data-k gure bizitzetan zein rol jokatzea nahi dugun pentsatzeko unea da. Horretarako, saio bat antolatu dugu La Jes hackfeministarekin, Sursiendo kolektibokoa. Chiapasen (Mexiko) kokatutako ekimen bat dugi hau, software librearen, teknopolitikaren eta ondasun komunen inguruan lan egiten duena, besteak beste. Zigor-esparruen zerbitzura dauden zailgo- edo arakatze-sistemak aplikatzeak zailgo-egoera orokor batean jartzen gaitu, zeinak COVID-19 ostean dinamika horien ondorioei buruz galdetzera garamatzan. Giza eskubideen (digitalak) ikuspegitik  aztertzea merezi duten hainbat urrats eman dira Iparretatik Hegoetara.

Gure aurrez aurreko saioak berreskuratu ahal izateko zain gaudenez, kasu honetan bideokonferentzia baten aldeko hautua egin dugu Jitsi plataformaren bitartez. Zure plaza erreserbatzeko (plaza kopuru mugatua egongo da) eta saio honetan nola parte-hartu jakin dezazun, idatzi hezkuntza(arroba)euskadi.isf.es. helbide elektronikora. Animatu eta (modu seguruan) ikusiko dugu elkar sareeetatik!

Saioa: Eskubide digitalen urraketa alarma globaleko egoeran

Hizlaria: La Jes, Sursiendo Kolektiboa

Data: 2020ko apirilaren 8a, asteazkena

Ordua: 18:00-20:00

Tokia: Jitsi plataforma (postaz jakinaraziko dizugu, aurretiazko izen-ematea)

Hizkuntza: gaztelania

Mugarik Gabeko Ingeniaritza

Emakume zientzialari feministak: gurutzebideak eta zirrikituak habitat

/in , , , /by

Zientzia eta generoa konstruktu sozialtzat hartzeaz haratago, bi sistemak elkar eraikitzaileak dira. Genero-sistemak egien ekoizpena baldintzatzen duen moduan, zientzia-sistema modernoak gizon eta emakumeen identitateen ekoizpenean eragiten du. Bi sistemen artean eratzen diren erlazioetan sakontzeko, hurrengo Aktibista Eskolan genero sistemak mundu zientifikoetan hartzen duen itxurari buruz hausnartuko dugu, zientzia ekoiztean zein irakastean. Horretarako, Uzuri Albizu, ikerlari feminista eta matematika irakaslea Hezkuntza Fakultatean,  izango dugu gurekin.

Uzuri Albizuk egindako ikerlana oinarritzat hartuz, emakume zientzialari eta hezitzaile feministek mundu zientifikoen izaeraren inguruan izandako bizipenak eta diskurtsoak aztertuko ditugu. Emakumeen identitateen, diskurtsoen eta praktika zientifikoen ezagutzan sakonduko dugu, eta horietan guztietan ideologia feministek daukaten eraginak aztertuko dugu. Gai honi buruz hausnartzeko gogoa baduzu, otsailaren 27ko saiora gonbidatzen zaitugu. 

Parte hartzeko, bidaliguzu email bat hezkuntza@euskadi.isf.es helbidera, gaian AKTIBISTA ESKOLA idatziz eta parte hartzeko motibazio adieraziz. Ez da beharrezkoa aurreko saioetara etorri izana honetan parte hartzeko. Itxaroten zaitugu!

Saioa: Emakume zientzialari feministak: gurutzebideak eta zirrikituak habitat

Hizlaria: Uzuri Albizu

Data: 2020ko otsailak 27, osteguna

Ordua: 17:00-19:00

Tokoia: Bilboko Ingeniaritza Eskola, P1G1 gela

Hizkuntza: euskera

Mugarik Gabeko Ingeniaritza

LANKIDETZA HITZARMENA MUGARIK GABEKO INGENIARITZA ETA GOIENER ARTEAN

/in , , , /by

Ingeniería Sin Fronteras País Vasco – Euskal Herriko Mugarik Gabeko Ingeniaritzak (ISF-MGI) eta GOIENER-ek, energia berriztagarrien sorkuntza eta kontsumo kooperatiba, lankidetza hitzarmena sinatu dugu, trantsizio energetiko eta demokratiko baten alde.

Ziurgabetasun handiko garaiak bizitzen ari gara eta honek ezartzen diguten errelitateari momentuoro egokitu behar izatea garamatza. Gizakiaren garapena interes ekonomikoen aurrean lehenesten duen gizarte bat, kulturari eta gatozen sustraiei begiratzen diena, beldurrik gabekoa eta ingurukoak entzuteko gai dena, gizarte osasuntsu eta justuagoa izanen da. Bi entitate hauek bat egiten dute horrelako gizarte bat lortzeko lanketan.

Zentzu honetan, bai ISF-MGIk baita GOIENER-ek ere, horrelako gizarte bat bilatzen dugu. Merkatuaren logikaren aurrean solidaritatea, elkarlana, komunitatearen erlazio horizontalak eta demokraziaren sozialaren, gizartearen parte hartzearen eta berrikuntza zibilaren ikuspegi berritzailea bultzatzen dugu.

Bi entitateek giza eraldaketarako bokazioa daukagu eta baita beste erkidego-izaera entitate batzuekin batera lan egiteko bokazioa ere, batez ere Kooperatibak, aipaturiko transformazioa lortzeko. Horregatik, helburutzat elkartasuna, gizartearen ongizatea eta guztion onerako ekarpena egiten duen interlankidetza funtsezkotzat hartzen dugu.

Agendaren eraikuntzarantz eta elkarrekin parekatutako proiekturantz emandako lehengo urrats honek pentsamendu kritikorako eta gizarte osoaren eskuan dauden alternatibak eratzeko balio izatea espero dugu.

Mugarik Gabeko Ingeniaritza

Mintegi Bukaerako Lana: HERRI ANTOLAKUNTZA

/in , , /by

Mugarik Gabeko Ingeniaritzan antolatzen den “Garapena, lankidetza eta giza garapenerako teknologiak” mintegiaren XX. edizioa bukatu da, eta honekin batera, mintegi bukaerako lanak aurkeztu nahi dizkizuegu. Arrate Zelaiak herri antolakuntzari buruzko gogoeta erakusten digu.

Messi – Medikua – Unibertsitateko maisua – Neska gazte eta liraina – Kaleko saltzaile afrikarra – Eskalea – Nerabe marokoarra

5 minutu baino gutxiago behar izan ditugu rol-play batean, ezezagunak zitzaizkigun rolekin pasiatu eta guganako erreakzioei erreparatuz, goiko sailkapena errenkada formatuan osatzeko. Konsigna: gizartean oro har ematen diren erreakzioak erreproduzitu.

Zapalkuntzaren antzerkiaren bidez lortutako sailkapenetik argi geratzen da, denok ezagutzen ditugula gizartean bakoitza bere lekuan jartzeko dauden mekanismoak. Baina gizartea ez da ente bat, guk osatzen dugu, eta hortaz, mekanismo horren parte diren keinuak ezagutzen ditugu ikusi eta egiten ditugulako. Sexismoa, arrazismoa eta aporofobia, beraz, guztiz barneratuta ditugula onartu beharrean gaude.

Errenkada osatu eta gero nor zaren asmatzean, edota sailkapena bera egitean, barneko aurreiritzi eta ezjakintasunak ateratzen dira. Neska gazteak, nor zen jakin gabe, atzera joan nahi izan du sailkapenean eta beste partaideek zuzendu dute, bere lekua ez omen zegoen hain atzean. Beraz, nor zaren jakin gabe, bestea nor den ikusita eta zuk jasandakoa pairatu eta gero, badakizu zure lekua bestearekiko ere bai. Zer jasaten duzun eta zer ez duzun jasaten, biak dira pistak zure lekua zein den jakiteko.

Sailkapen prozesutik ordea galderak datozkit. Neska gaztearen sailkapena zuzendu denean taldeko emakumeen artean sortu diren keinu eta irri konplizeetan ez ahal da emakumeon hezkuntza mugatzailea plazaratu? Zergatik kendu zaio Neska gazteak jasandakoari garrantzia? Beste alde batetik, neska gazteak protestatu gabe onartu du zuzenketa. Ez ahal dira jasaten (eta gorroto) ditugun zuzenketak erreproduzitu obeditu zezan? Ideiak adierazteko eran ere barneratuta dauzkagun sinismen mugatzaileak ateratzen direla argi dago. Garrantzitsuagoa dena oraindik, gure aurreiritzi eta sinesmenek ez dituzte besteak bakarrik mugatzen, gure burua ere mugatzen dute.

Gizartearen argazkia ateratzeko dinamika apropos honetan zapalkuntza sistemek gure jarreretan noraino egon daitezkeen barneratuta errez ikus daiteke. Dinamika parte hartzen duten kopuruaren menpekoa izanik ez dira gizarte honetako zapalkuntza guztiak atera. Triada nagusitik at, kapitalismoa, patriarkatua eta kolonialismotik kanpo kapazitismoa eta adultismoa faltan bota dira emaitza aztertu denean.

Kapitalaren garrantziari erreparatuz argi geratzen da diruaren arabera sailkatzen garela gizartean, baina arraza aldagaia sartzen baldin badugu migratzaileak atzera doaz zuzenean. Emakumearen balioa aldiz, ez da diruan egon, bere itxuran baizik. Ez diogu gure buruari galdetu dirurik duen edo ez, liraintasunak definitzen zuen bere lekua.

Nerabe marokoarrak jasan du mesprezu gehien, eskalea aldiz, gizartetik at sentitu da, ikusezina. Baina futbolariak ere bere ekintza gaitasuna besteen erreakzioen menpe ikusten zuenez berak bere burua gizartetik kanpo utzi du.

Nabarmentzekoa da aintzat hartu ez diren rol guztiek etengabe gorde dituztela mina eragiten dizkieten sentimenduak barnean. Egoera honek gizartean amorrua ezkutuan daramagula adierazten du. Baliteke horrela bizi behar duen jendez inguratuta bizitzean “errugabe izanda, noizbait, beste batek eragindakoa ordaintzea”.

Baina ni ez nago ideia horrekin ados, momenturen batean norbaitek barnean duen amorrua aurpegiratuko baligu, aukera moduan ikusi beharko genukeela uste dut. Gure burua amorruaren eragile moduan ikusten ez baldin badugu ere, amorru hori aterarazi baldin badugu, enpatia falta adierazi dugula edo keinuren bat egin dugula onartu beharko genuke. Eta horrela izan ez bada ere, maitasunez erantzun beharko genukeela pentsatzen dut. Talde moduan mindutakoa talde moduan osatu beharko da eta gugandik hastera animatzen zaituztet

Dinamikatik haratago

Hala ere, ezin dugu ahaztu sistema zapaltzaile baten barruan bizi garenik. Egituratutako zapalkuntzak dira jasaten ditugunak eta izaki bizidunen gehiengoa dago eguneroko bizitzan zapalkuntza maila ezberdinak jasaten. Gure arteko harremanetan hainbat botere erlaziok zeharkatzen gaituzte, botere erlazio hauek, gainera, ez dira etengabe ematen, zirkunstantzialak dira. Hau da, lekuaren edota inguruko pertsonen menpe dago. Egoera sozialak, kulturalak, politiko-militarrak eta ekonomikoak du eragina, baita hezkuntza mailak edota erlijioak ere. Beraz, batzuetan guk pairatuko dugu boterea eta beste harreman batzuetan guk edukiko dugu boterea. Egoera hauek normalizatuak daudenez gure esku geratzen da uneoro zein botere erlaziok agintzen duen identifikatzea.

Bizi dugun ereduan meritokraziak agintzen du eta ezin bestekoa da ohartzea bizi dugun eredua eta errealitatea ez datozela bat. Jaiotzez ditugun baliabideek kokatzen gaituzte gizartean eta ez gure gaitasunek. Eredu hegemoniko honetan, non ideologia indibidualista eta merkantilista bizi dugun, izakiok, errealitatean, aukera ezberdinak ditugu bizitzan zehar. Baliabide horien arabera edukiko ditugu aukera ezberdinak, zenbat eta baliabide gehiago orduan eta aukera gehiago izango ditugu, eta aldi berean, miseria gutxiago pairatuko ditugu.

Meritokraziaren filosofiaren bidez, baliabideekin jaiotakoak bere nagusitasuna berretsiko du eta desabantailekin jaiotakoa ordea, errudun sentituko da. Honez gain, desabantailekin jaiotakoa politikoki baliogabetzeko balio du eta baliabide gehiago eduki dituenak, bestea lagundu ezkero, mesedetan dabilela sentituko du, ez aberastasuna banatzen. Horrela gizartea kutxatan banatzen da elkarren arteko aliantzak sortzea galaraziz.

Sistemak lan ona egiten du, alde batetik, gu banatuz eta taldearen indarra ahulduz eta bestetik, alternatibak ezkutuan mantenduz. Horrela, inertziak aurrera darrai eta pribilegioak denboran mantentzen dira desberdintasunak handituz. Ondorioz, bakoitzaren lana bilakatzen da alternatibak topatzeaz gain, kontzientzia zabaldu eta horri aurre egitea.

Sistema bidegabeari alternatiba ezberdinekin aurre egiteak garrantzia badu ere, erabat ziur nago konponbidea kontzientzia zabaltzea dela. Alde batetik, egiten ditugun keinuak etab. identifikatzeko (ezabatu ahal izateko) eta bestetik, taldea, komunitatea, osatzeko. Komunitateak ez duelako balio berdinen artean osatua baldin badago. Gure indarra ezberdinen arteko komunitatetik etorriko da. Aurrekoan norberan dagoen gizakia aitortuz.

Alternatiba ezkutuak esparru guztietan daude. Bai elikadura burujabetza lortzeko proiektuetan, bai burujabetza energetikoa lantzen dutenetan, baita komunikazio burujabetza sustatzen dutenetan ere. Eta hain neutroak ez diren hezkuntzan eta zientzian ere, edota uraren kudeaketa bidezkoan eta software librean lan egiten dutenak. Orain arte erabilitako prozesuak boterea bakan batzuen eskuetan mantentzen laguntzen dutela ohartuta esparru guztietan hainbat pertsona dago ezkutuan dauden alternatiba horiek eguneroko bizitzara hurbiltzeko lanean.

Gizartearen parte hartzea (demokrazia) handitzeko ezkutuan dagoen alternatiba bat Ikerketa Ekintza izango litzateke. Metodologia hau Herrien parte hartzea sustatzeko erabili daiteke. Herria antolatu eta sujetu politiko bihurtzen laguntzen baitu, taldean identifikatutako arazoei elkarrekin aurre egiteko aproposa izanik.

Helburu hori prozesu askatzaileen bidez eramaten da aurrera, taldea batu eta kontzientzia kolektibo politikoa sortzeko asmoz. Parte hartzearekin ez delako nahikoa, boterea herrian ez dagoenez antolatzea ezinbestekoa da.

Prozesu askatzaile hauek dinamika osatzaileak izaten dira, non partaide bakoitzak bere bizipenak aurkezten dituen. Aurkezpen hauek modu ordenatu batean egiten dira jerarkiak ekiditeko. Txanda-pasa erabiltzean berdintasuna bermatzen da taldeko partaideen artean eta partehartzaile bakoitzaren ahotsa entzutea bermatzen da. Prozesu honen ondorioz talde sentimendua indartzeaz gain auto-konfiantza sustatzen da. Taldea kolektiboki eta indibidualki sendotuz.

Horrela, taldea bera agente politiko bihurtzen da eta nahikoa indar baldin badu, botere dialektikan azaltzeko aukera izango du. Beti ere, beharrezkoa den indar hori lortzeko gizartean kontzientzia zabaltzea ezinbestekoa izango delarik. Politika goitik eginda etorri ez dadin, gizartearen babesa lortzeko antolatuta egotea ezinbestekoa bihurtzen da.

Ildo honetan lan egiten du Ikerketa-Ekintza deiturikoak. Kezka eta interesetatik abiatuz, hausnarketa dinamiketatik pasatuz diagnostikoa osatu eta ekintza planarekin bukatzen da. Helburua komunitatea osatzea da sare sozialak sendotuz.

Zergatik da garrantzitsua komunitatea sendotzea? Desberdintasunak desagerrarazteko bidea izateaz gain, zaurgarriak garelako eta elkarren beharra daukagulako. Bizi garen gizartean edozein egoera bidegabe pairatu duenik baldin badago ez garelako inoiz gizarte baketsu bat izango. Denak libre izan arte gu ere ez garelako libreak izango. Barneratuta ditugun aurreiritzi, sinesmen etab.rrek ez bait digute kide on ezta egokiak izaten uzten, gu ere pertsona mugatuak baitgara motxila hori daramagun bitartean.

Ikerketa ekintzan sakonduz

Ikerketa ekintzak eztabaidarako gune antolatu eta egituratuak jartzen ditu talde baten esku, hobetu nahi dena, behatzen dena, aztertzeko. Planteamendu honen berrikuntzaren gakoa ikerketa egiteko era guztiz aldatzen duela da. Ikertzaileak arazoa bere kabuz ebatzi ordez, ikerketaren aztergaiak diren sujetuak ikerketaren parte hartzaile bihurtzen dira eta talde moduan ebazten dira denen artean erabakitako arazoak.

Kurt Lewinek, metodologia honen aitzindarietako batek, zioen gauza bat ezagutzeko modurik egokiena aldatzen saiatzea zela, gainera, teoria eta praktikaren arteko erlazio estuan sinisten zuen.

Ekintza pentsamendutik aldendu ezin den bezala, pentsamendua sentimenduetatik ezin da aldendu ere.

Prozesu dinamiko moduan definitzen bada errealitatea. Zeina egunero eraikia, berreraikia eta suntsitua den. Jakintza eraikitzeak errealitatea eraikitzen badu, errealitateak jakintza bera eraikitzen duela esan dezakegu ere bai. Ondorioz, ezin da ikerketa esfera isolatu batetik egin, paradigma aldaketa ematen da:

Urkoarenganako errespetua eta aitorpena ezinbestekoa da planteamendu honetan. Honi esker prozesuko aktoreetan aniztasuna onartzen da eta ondorioz jakintzaren ekoizpenean ere bai.

Ikerketa-Ekintzaren parte hartzailearen ideia garrantzitsuenak.

• Behaketa parte hartzailea:
Ikertzailea aztertuko duen errealitatean murgilduko da, bertako aktoreekin harremanetan jarriz eta euren prozesuetan parte hartuz.

• Ikerketa parte hartzailea:
Ikerketa talde lanean oinarrituz diseinatzen da. Herri kultura eta historia errekuperatuz. Ikertzaileak informazioa batzeko metodologiak aurkeztuko ditu aktoreek baliabide material eta pertsona baliabideen arabera aukeratzeko:

  • Inguruaren behaketa
  • Liburutegi eta artxiboetako ikerketa
  • Bizitza historikoak
  • Galdeketak
  • Elkarrizketak…

Ikerketa eta datu bilketa komunitateak berak egiten du, datu horien azterketa ere bai; ikertzailearen zeregina bideratzailea soilik izanik.

Lehengo eta behin, batzar zein antzerki edota bestelako teknika bidez, lorturiko
informazioa komunitate osoari transmititu. Eta bestalde, errealitatea
transformatuko dituen ekintzak burutu.

• Ekintza parte hartzailea:
Lehengo eta behin, batzar zein antzerki edota bestelako teknika bidez, lorturiko informazioa komunitate osoari transmititu. Eta bestalde, errealitatea transformatuko dituen ekintzak burutu.

• Ebaluaketa:
Lorturiko aldaketei dagokionez, ekintzaren eraginkortasuna neurtzean datza. Adibidez, jarrera berririk sustatu den, talde balioak eta helburuak birdefinitu diren.

Honez gain prozesua etengabe errepikatzen da arazoa bere osotasunean ebatzi arte edo identifikaturiko arazo gehigarriak ebatzi arte. Orokorrean, bi urte edo gehiago behar izaten dira prozesu hauek burutzeko.

Prozesu luzeak direnez gomendagarria da epe motzeko helburuak zehaztea komunitatearen nekea eta higadura murrizteko asmotan.

Ikerketa-Ekintzaren etenik gabeko eskema

Ondorioa: Eraldaketa

Jakintza Kausa eraldatzaile baten alde jartzea. Sorturiko jakintza askatzailea izango da, zeina norberaren jakintzatik datorren eta jakintza popular bihurtzen den. Aldaketarako estrategia honek prozesu burujabe bat dakar. Errealitate soziala transformatzeko prozesua bizitzarentzat dago planteatuta.

Mugarik Gabeko Ingeniaritza

Mintegi Bukaerako Lana: LANDA-EREMU HUSTUA

/in , , /by

Mugarik Gabeko Ingeniaritzan antolatzen den “Garapena, lankidetza eta giza garapenerako teknologiak” mintegiaren XX. edizioa bukatu da, eta honekin batera, mintegi bukaerako lanak aurkeztu nahi dizkizuegu. Endika Ruizek, ingeniaritza kimikoko ikaslea, landa-eremuetako hustuari buruzko posterra egin du, hurbiletik ezagutzen duen kasu zehatz batean oinarrituz.

“Herriak hil ez daitezen, bertako biztanleek elkarlanean tokiko ekonomia eta kultura bultzatu behar dute”
Mugarik Gabeko Ingeniaritza

Mintegi Bukaerako Lana: BURUJABETZA

/in , , /by

Mugarik Gabeko Ingeniaritzan antolatzen den “Garapena, lankidetza eta giza garapenerako teknologiak” mintegiaren XX. edizioa bukatu da, eta honekin batera, mintegi bukaerako lanak aurkeztu nahi dizkizuegu. Onintze Parrak, ingeniaritza kimikoko ikaslea, elikadura burujabetza eta burujabetza energetikoari buruz egindako hausnarketa erakusten digu. 

Euskaltzaindiaren hitzetan, burujabetzaren definizioa hurrengoa da: herriez mintzatuz, bere buruaren jabe izatea, beste inongo herriren mende ez izatea. Burujabetzari buruz hitz egiten dugunean, eskubideei buruz hitz egiten dugu. Burujabetza arlo askotan lantzen da, beste batzuen artean, elikadura burujabetza edo burujabetza energetikoa.

Burujabetza energetikoan sakontzeko, lehenengo gaur egungo energia nola eta zertarako erabiltzen den ulertu behar da. Azken urteotan, energia kontsumoa esponentzialki igo da, erregai fosiletan bereziki. Baina, non igo da gehien bat? Ipar globalean.

Kapitalismoak kapitalaren metaketa ekarri du eta, honekin batera, hegoaldeko lurren metaketa. Petrolioa prozesu honetan oso lagungarria izan da, izan ere, urteko edozein garaitan produzitu daiteke eta 24 orduko produkzioa ahalbidetzen du. Herrialde bateko barne produktu gordina produkzioarekin lotuta dago, eta produkzioa gauzatzeko energia da beharrezkoa. Ondorioz, BPGaren eta energiaren arteko erlazioa lineala da. Ezarrita dagoen eredu honetan, helburua hazkunde ekonomikoa da, eta energia murriztea, beraz, ezinezkoa da. Honek eragin asko dauzka: klima aldaketa, emisio gasen kontzentrazioa, lurreko tenperaturaren igoera…

Aurreikuspen guztiek antzekoa diote. Hubbert-en kurbari erreparatzen badiogu, petrolioaren kasuan, adibidez, produkzioaren gailur bat emango da (ikerketaren arabera, lehenago edo geroago). Gailurraren ondoren, produkzioa jaisten joango da erregai fosila agortu arte. Berdina gertatzen da beste erregai fosilekin, baita litioa eta uranioarekin. Esan beharra dago berriztagarriek erabiltzen dituzten mineralak agortzeko bidean daudela ere bai, eta hau da euren arazorik nagusienetarikoa. Erregai fosilekiko dagoen dependentzia bukatzen bada ere, berriztagarriek behar duten mineralekiko dependentzia sortuko da. Energia kontsumo itzel honek dituen lehen aipatutako arazoez gain, genero ikuspuntua ematen bazaio, Hego globalean emakumeek pairatzen dituzte ondorio gehienak: ura kutsatuta badago, emakumeak joan behar dira urrutira ur bila; norbait gaixotzen bada, haiek egiten dituzte zaintza lanak…

Euskal Autonomia Erkidegoari dagokionez, kontsumoa asko igo da azken bi hamarkadetan: % 23ko gorakada totala (% 55ekoa krisia baino lehenago). Energia kontsumo gehiena industria eta garraiotik dator (azken bi hamarkadetan, garraioan % 91ko gorakada eman da). Petrolioa, gas naturala eta inportatutako energia dira gehien erabiltzen direnak, eta berriztagarriek % 7,5eko pisua dute (gehien bat, biomasa).

Euskal Herriko eredua eredu zentralizatua da, oligopolioa nagusituz (Petronor, Iberdrola, EDF…), azpiegitura handiak bultzatuz eta erregai fosilak oinarritzat hartuz. Iparraldean kontsumitzen den energia gehiena Frantziako nuklearrek ekoiztutakoa da. % 10 pobrezia energetikoko egoeran bizi da: gehien bat emakumeak izanik, eta haien artean, guraso bakarreko familiak (ama bakarrekoak).

Beraz, zein da burujabetzarako errezeta? Gizartean zenbait ideia daude zabalduta. Gehiengoak teknologia berrietan dagoela soluzioa uste du. Baina honek “rebote efektua” sor dezake. Adibidez, etxe guztietan daukagun eredua aldatzen hasiko bagina led bonbilak instalatzeko edo kontsumo baxuko etxetresnak instalatzeko, produkzio industriala areagotuko litzateke, kontsumoa igoz.

Oso zabalduta dagoen beste uste bat, efizientzia energetikoa da. Hau Jevons-en paradoxaren bidez azal daiteke. Ekonomista honek dio efizientzia zenbat eta altuagoa izan, orduan eta altuagoa izango dela kontsumoa. Baina, nola izan daiteke hori? Tresnak efizienteagoak badira, jendeak gehiago erabiliko ditu, eskaera igoz, prezioa jaitsiz eta kontsumoa areagotuz.

Azkenik, berriztagarrien kontua dago. Egia da berriztagarriak erregai fosilak baino hobeak direla zentzu askotan. Hala ere, lehen esan bezala, lehengaiak mugatuta daude. Bestalde, energia berriztagarriek energia itzulera tasa baxua daukate. Gainera, ez ligukete bermatuko gaur egungo kontsumoa.

Hain zabalduta dauden usteak soluzioa ez direla ikusirik, hurrengo ildoak proposatzen dira. Lehenengoa eta begi bistakoena, hazkunde ekonomikoa eta “garapen jasangarria” ezinezkoak direla onartzea da. Energetikoki burujabe izateko lehen pausua energia kontsumoa asko murriztea da, aztarna ekologikoa murriztuz. Zenbat energia behar dugu ondo bizitzeko? Zer da ondo bizitzea? Zertarako behar dugu energia?

Eztabaidan jarri behar den beste galdera nahi dugun eredua zein den da. Sektore publikoak bultzatu behar dira, energia nondik datorren jakin behar dugu (gogoratu burujabetzak ezagutza bermatzen duela) eta buruan izan behar dugu gu garela gure kontsumo osoaren erantzuleak. Beraz, eredu osoa aldatu behar da.

Azkenik, ze energia iturri behar ditugun argi utzi behar da. Energia berriztagarriak dira beharrezkoak. Transformazio eta garraio galerak ekiditzeko aukera egokia dira eta. Nahiz eta itzulera tasa baxua izan, gizarte antolakuntza txikietan jasangarria izango litzateke. Hala ere, berriztagarriak erabiltzeko aurreko dena bete behar da.

Baina, esandako guztia posiblea da? Hau erakusteko zenbait esperientzia existitzen dira: energia kooperatibak, tokian tokiko sorkuntza / salmenta / banaketa edota proiektu autogestionatuak.

“Burujabetzari buruz hitz egiten dugunean, eskubideei buruz hitz egiten dugu (…) guztion esku dago sistema burujabe bat eratzea, auzolana bultzatuz eta indibidualismoa alde batean utziz”

Elikadura burujabetzari dagokionez, La Via Campesina mugimenduak sortutako terminoa da. Munduko baserritarrek gaur egun ezarrita dagoen eredu kapitalistari aurre egiteko eskura jartzen diguten alternatiba da. Mugimendu honek jendeak euren elikadura, nekazaritza, abeltzaintza eta arrantza sistemak definitzeko eskubidea defendatzen du. Ildo nagusiak hiru dira: bertoko alternatibak, feminismoa eta internazionalismoa.

1. Mundu Gerraren ondoren hasi zen bideratzen mugimendua. Gerraostean gosetea zen arazo nagusienetarikoa, eta elikagaiak ekoizteko beharra zegoen. 1. sektorea industrializatu zen, nekazaritza eremu txikietatik handietara pasatuz. Kanpoko dependentzia zeukaten nekazariek (animalientzako pentsua kanpotik ekartzen zuten, adibidez), eta zorpetzen hasi ziren. Ama Lurraren pribatizazioa ekarri zuen guzti honek, eta elikadura eskubidea galduz joan zen.

Apur bat kokatzeko, gaur egun gosea pasatzen duten gehiengoak landa girokoak dira, hauen % 75 emakumeak direlarik. Jakina da elikagaiek burtsan kotizatzen dutela, beraz,
bertan erabakitzen da jakiek duten prezioa. Are gehiago, mundu mailan, bost edo hamar enpresek erabakitzen dute elikadurari dagokion ia guztia. Beraz, non gelditzen da burujabetza, demokrazia? Zein da nekazari, baserritar, abeltzaintzen papera? Industriaren esklabo bihurtu behar dira aurrera jarraitu ahal izateko?

2002an, Elikagaien Munduko Gailurrean sortu zen elikadura burujabetzaren proposamenik nagusiena. Munduko baserritar, abeltzain, indigenak eta abar elkartu eta proposamen politiko-tekniko bat eratu zuten. Proposamen honetan, herriek euren elikadura sistema erabakitzeko eta behar guztiak asetzeko duten eskubidea defendatzen zuten; bizitza zentroan jarriz eta, honen erdian, elikadura. Elikaduraz gain, ikuspuntu soziala eman zuten ere bai.

Helburutzat industrializazioaren aurretik ezarrita zeuden ohiturak berreskuratzea dauka mugimenduak. Pribatizazioa, intentsifikazioa, indigenen bazterketa, indibidualismoa… sistematik eliminatzea, naturarekiko harremanak berriz ere orekatzeko eta elikadura osasuntsua bermatzeko.

Hau guztia lortzeko, zenbait erronka bete behar dira. Alde batetik, gaur egungo diru laguntzen eredua aldatzea. Izan ere, nekazaritza eredu batentzat soilik daude bideratuta (intentsifikazioa bultzatuz). Nekazariek oso inbertsio altua egin behar dute, eta ezinezkoa da gaur egungo diru laguntzekin proiektu txiki bat hastea. Bestalde, ondasun komunak bultzatu behar dira: ura, zaintzak… kolektibizatu. Azkenik, begi bistakoa dirudien arren, 1.sektorea bultzatu behar da. Baserritar asko behar dira, proiektu txikiak lantzeko, megaproiektuen ordez, eta hauek diru laguntzak behar dituzte. Beraz, guztion esku dago elikadurari dagokionez, sistema burujabe bat eratzea, auzolana bultzatuz eta indibidualismoa alde batean utziz.

Mugarik Gabeko Ingeniaritza

Heriotza-enpresak ez dira ongi etorriak UPV/EHU, armagintza enpresekiko kolaborazioa eten!

/in , , , /by

Gaur, otsailaren 6a, San Mameseko atarian kontzentratu gara barruan garatzen ari den lan jardunaldia eta enpresen aurkezpenaren harira, UPV/EHUko Bilboko Ingeniaritza Eskolak antolatuta. Izan ere, ikasleei lanbide posibleak erakusten zaizkien ekimen honetan armagintzan aritzen diren enpresa batzuk daude.

Oraingo ekimen honetan, ikasleek eta graduatuek aukera izango dute armagintzari lotutako aktibitateak dauzkaten enpresetara hurbiltzeko, Sener ala ITP kasu. Modu honetan, era zuzenago edo ez hain zuzenago beste herrien suntsiketaren erantzuleak diren enpresetan lan egitea eta enpresa hauekiko kolaborazioak izatea normaltzat agertzen da. Honen aurrean esan nahi dugu lanaren, ikerketaren edota garapenaren aitzakiapean dena ez dela zilegia. UPV/EHUko zuzendaritzatik ohikoak dira aipamenak balioei, etikari, erantzukizun sozialari, begiruneari… baina ez omen dago arazo handirik hemendik milaka kilometrotara heriotza eta suntsiketa eragiten dituzten jardueretan parte hartzeko, unibertsitate publikoan garatutako ezagutzaren parte bat horretara bideratuz.

Jardunaldi mota hauek ez dira berriak, ezta UPV/EHUtik eta, bereziki, Bilboko Ingeniaritza Eskolatik armagintzarekiko eta militarismoarekin izandako kolaborazioak ere. Hain zuzen ere, azken urteetan UPV/EHUk hainbat ikastaro eta mintegi antolatu ditu Defentsa Ministerioarekin baterai, 2019ko uztailean Elkano goraipatzeko estropadan parte hartu zuen El Saltillo itsasontziaren bidez Armadaren gerraontziaren alboanii, Espainiako Plataforma Teknologiko Aeroespazialaren parte da armagintza eta Defentsa Ministerioaren entitate batzuekin bateraiii, edota armagintzan parte hartzen duten zenbait euskal enpresekin hitzarmen eta kolaborazioak ditu, ikasleek praktikak egiteko baita ikerketa garatzeko ere.

Izan ere, zuzendaritzaren jarrera itxuratia da, dokumentatuta eta eskuragarri dauden harreman hauek ukatuz (edozein kasutan, kontuan hartu behar da kontratu eta kolaborazio gehienak ez direla publikoak; bestela, zerrenda luzeagoa izango litzateke), legalitatearen barruan daudela argudiatuz edota gerra aktibitateetara ez daudela bideratuta esanez. Adibide bat jartzeagatik, 2019ko azaroan egindako klaustroan galdera bat igorri zitzaion Gobernu taldeari, haiek beraiek iragarritako ikerketa eta berrikuntza politika eta praktika arduratsuei buruz, praktika arduratsu horien artean armagintzari lotutako enpresa eta entitateekin ez kolaboratzea ezarriko zen galdetuz. Erantzuna ukazio biribila izan zen: “Gaurdaino ez da horrelako neurririk ezartzeko beharrik sumatu, ez baita gauzatu armagintzan eragina duen kolaboraziorik UPV/EHUren eta bestelako

erakundeen artean”. Baina ukazioak ezin du errealitatea ezabatu.

Horregatik guztiagatik kontzentratu gara gaur hemen, beste herrien suntsiketarekin eta pertsonen heriotzarekin aberasten diren enpresak ongi etorriak ez direla esateko, UPV/EHUren zuzendaritzak beste aldera begiratze eta justifikazio jarrerak alboratzeko eskatzeko eta unibertsitate publikoak armagintza eta militarismoari lotutako enpresa zein entitateekin dauzkan harremanak bertan behera uzteko exijitzeko.

“Gerra eman eta zabal zazu” ez dadila izan UPV/EHUko leloa.

Mugarik Gabeko Ingeniaritza

Jendarte digitalaren garaietan pribatutasuna eta segurtasuna ekintzaileentzat

/in , , , , , /by

Sare-sozialen bitartez mugitzen diren deialdiak, haien artean espazio birtualen bidez konektatzen eta indartzen diren mugimendu sozialak, poliziaren kokapena denbora errealean adierazten diguten web orriak… jendarte digitalak eraldatu egin du ere aktibismo sozialaren parte handi bat artikulatzeko forma. Hong Kongeko protestak edo Herrialde Katalanetan Tsunami Democratic-en bitartez koordinaturiko ekintzek mahai gainean uzten dituzte herri-aldarrikapena ulertzeko era berriak, Internet koordinaziorako espazioa izanik. Baina, zer arrisku ekar dezake etengabe jagoten gaituen teknologia erabiltzeak? zein puntura arte sar daiteke kappitalismoa gure DNA aktibistan gu konturatu barik?

Aktibisten Eskolako hurrengo saioan, Hong Kongeko eta Herrialde Katalanetako esperientzietatik atera diren ikaskuntzei erreparatuko diegu eta app bidezko aktibismoak ekar ditzakeen potentzialitateak eta arriskuak aztertuko ditugu. Pribatutasunean eta segurtasunean sakontzeko, software askean eta Burujabetza Teknologikoan aditua den Dabid Martinez izango dugu gurekin. Taldean gai honen inguruan hausnartu nahi izanez gero, urtarrilaren 31ko saiora (ostirala) gonbidatzen zaitugu.

Parte hartu nahi baduzu, bidali mezu bat hezkuntza(a bildua)euskadi.isf.es helbidera, idatzi izenburuan AKTIBISTEEN ESKOLA eta esaiguzu parte hartu nahi duzula. Bertaratu ahal izateko, ez da beharrezkoa aktibisten Eskolaren aurreko saioetara etorri izana. Zain izango gaituzu!


Saioa: Jendarte digitalaren garaietan pribatutasuna eta segurtasuna ekintzaileentzat

Noren eskutik: Dabid Martínez

Noiz: 2020 urtarrilak 31, ostirala

Ordua: 17:00-19:00

Tokia: Bilboko Ingeniaritza Eskola, P1G1 gela

Hizkuntza: gaztelania

Mugarik Gabeko Ingeniaritza

BURUJABETZA

/in , , , /by

Onintze Parra, garapena, lankidetza eta giza garapenerako teknologiak mintegiko ikasleak, idatzi du artikulu hau.

Euskaltzaindiaren hitzetan, burujabetzaren definizioa hurrengoa da: herriez mintzatuz, bere buruaren jabe izatea, beste inongo herriren mende ez izatea. Burujabetzari buruz hitz egiten dugunean, eskubideei buruz hitz egiten dugu. Burujabetza arlo askotan lantzen da eta, gaurkoan, elikadura burujabetza, burujabetza energetikoa, teknologikoa eta uraren burujabetza izan dira eztabaida gaiak.

  1. ELIKADURA BURUJABETZA
    Elikadura burujabetzari buruz hitz egiteko, Bizilur erakundetik etorri zaizkigu Miren eta Andoni. Elikadura burujabetzari dagokionez, La Via Campesina mugimenduak sortutako terminoa da. Munduko baserritarrek gaur egun ezarrita dagoen eredu kapitalistari aurre egiteko eskura jartzen diguten alternatiba da. Mugimendu honek jendeak euren elikadura, nekazaritza, abeltzaintza eta arrantza sistemak definitzeko eskubidea defendatzen du. Ildo nagusiak hiru dira: bertoko alternatibak, feminismoa eta internazionalismoa.
    Apur bat kokatzeko, gaur egun gosea pasatzen duten gehiengoak landa girokoak dira, hauen % 75 emakumeak direlarik. Jakina da elikagaiek burtsan kotizatzen dutela, beraz, bertan erabakitzen da jakiek duten prezioa. Are gehiago, mundu mailan, bost edo hamar enpresek erabakitzen dute elikadurari dagokion ia guztia. Beraz, non gelditzen da burujabetza, demokrazia? Zein da nekazari, baserritar, abeltzaintzen papera? Industriaren esklabo bihurtu behar dira aurrera jarraitu ahal izateko?
  2. Mundu Gerraren ondoren hasi zen bideratzen mugimendua. Gerraostean gosetea zen arazo nagusienetarikoa, eta elikagaiak ekoizteko beharra zegoen. 1. sektorea industrializatu zen, nekazaritza eremu txikietatik handietara pasatuz. Kanpoko dependentzia zeukaten nekazariek (animalientzako pentsua kanpotik ekartzen zuten, adibidez), eta zorpetzen hasi ziren. Ama lurraren pribatizazioa ekarri zuen guzti honek, eta elikadura eskubidea galduz joan zen. 2002an, Elikagaien Munduko Gailurrean sortu zen elikadura burujabetzaren proposamenik nagusiena. Munduko baserritar, abeltzain, indigenak eta abar elkartu eta proposamen politiko-tekniko bat eratu zuten. Proposamen honetan, herriek euren elikadura sistema erabakitzeko eta behar guztiak asetzeko duten eskubidea defendatzen zuten; bizitza zentroan jarriz eta, honen erdian, elikadura. Elikaduraz gain, ikuspuntu soziala eman zuten ere bai.
    Helburutzat industrializazioaren aurretik ezarrita zeuden ohiturak berreskuratzea dauka mugimenduak. Pribatizazioa, intentsifikazioa, indigenen bazterketa, indibidualismoa… sistematik eliminatzea, naturarekiko harremanak berriz ere orekatzeko eta elikadura osasuntsua bermatzeko. Hau guztia lortzeko, zenbait erronka bete behar dira. Alde batetik, gaur egungo diru laguntzen eredua aldatzea. Izan ere, nekazaritza eredu batentzat soilik daude bideratuta (intentsifikazioa bultzatuz). Nekazariek oso inbertsio altua egin behar dute, eta ezinezkoa da gaur egungo diru laguntzekin proiektu txiki bat hastea. Bestalde, ondasun komunak bultzatu behar dira: ura, zaintzak… kolektibizatu. Azkenik, begi bistakoa dirudien arren, 1. sektorea bultzatu behar da. Baserritar asko behar dira, proiektu txikiak lantzeko, megaproiektuen ordez, eta hauek diru laguntzak behar dituzte. Beraz, guztion esku dago elikadurari dagokionez, sistema burujabe bat eratzea, auzolana bultzatuz eta indibidualismoa alde batean utziz.

2.BURUJABETZA ENERGETIKOA
Burujabetza energetikoari buruz mintzatzera Estitxu Villamor etorri zitzaigun. Gai honetan sakontzeko, lehenengo gaur egungo energia nola eta zertarako erabiltzen den
ulertu behar da. Azken urteotan, energia kontsumoa esponentzialki igo da, erregai fosiletan bereziki. Baina, non igo da gehien bat? Ipar globalean.
Kapitalismoak kapitalaren metaketa ekarri du eta, honekin batera, hegoaldeko lurren metaketa. Petrolioa prozesu honetan oso lagungarria izan da, izan ere, urteko edozein
garaitan produzitu daiteke eta 24 orduko produkzioa ahalbidetzen du. Herrialde bateko barne produktu gordina produkzioarekin lotuta dago, eta produkzioa gauzatzeko energia
da beharrezkoa. Ondorioz, BPGaren eta energiaren arteko erlazioa lineala da. Ezarrita dagoen eredu honetan, helburua hazkunde ekonomikoa da, eta energia murriztea, beraz,
ezinezkoa da. Honek eragin asko dauzka: klima aldaketa, emisio gasen kontzentrazioa, lurreko tenperaturaren igoera…

Aurreikuspen guztiek antzekoa diote. Hubbert-en kurbari erreparatzen badiogu, petrolioaren kasuan, adibidez, produkzioaren gailur bat emango da (ikerketaren arabera,
lehenago edo geroago). Gailurraren ondoren, produkzioa jaisten joango da erregai fosila agortu arte. Berdina gertatzen da beste erregai fosilekin, baita litioa eta uranioarekin. Esan beharra dago berriztagarriek erabiltzen dituzten mineralak agortzeko bidean daudela ere bai, eta hau da euren arazorik nagusienetarikoa. Erregai fosilekiko dagoen dependentzia bukatzen bada ere, berriztagarriek behar duten mineralekiko dependentzia sortuko da. Energia kontsumo itzel honek dituen lehen aipatutako arazoez gain, genero ikuspuntua ematen bazaio, Hego globalean emakumeek pairatzen dituzte ondorio gehienak: ura kutsatuta badago, emakumeak joan behar dira urrutira ur bila; norbait gaixotzen bada, haiek egiten dituzte zaintza lanak…

Euskal Autonomia Erkidegoari dagokionez, kontsumoa asko igo da azken bi hamarkadetan: % 23ko gorakada totala (% 55ekoa krisia baino lehenago). Energia kontsumo gehiena industria eta garraiotik dator (azken bi hamarkadetan, garraioan % 91ko gorakada eman da). Petrolioa, gas naturala eta inportatutako energia dira gehien erabiltzen direnak, eta berriztagarriek % 7,5eko pisua dute (gehien bat, biomasa). Euskal Herriko eredua eredu zentralizatua da, oligopolioa nagusituz (Petronor, Iberdrola, EDF…), azpiegitura handiak bultzatuz eta erregai fosilak oinarritzat hartuz. Iparraldean kontsumitzen den energia gehiena Frantziako nuklearrek ekoiztutakoa da. % 10 pobrezia energetikoko egoeran bizi da: gehien bat emakumeak izanik, eta haien artean, guraso bakarreko familiak (ama bakarrekoak).

Beraz, zein da burujabetzarako errezeta? Gizartean zenbait ideia daude zabalduta. Gehiengoak teknologia berrietan dagoela soluzioa uste du. Baina honek “rebote efektua”
sor dezake. Adibidez, etxe guztietan daukagun eredua aldatzen hasiko bagina led bonbilak instalatzeko edo kontsumo baxuko etxetresnak instalatzeko, produkzio industriala areagotuko litzateke, kontsumoa igoz. Oso zabalduta dagoen beste uste bat, efizientzia energetikoa da. Hau Jevons-en paradoxaren bidez azal daiteke. Ekonomista honek dio efizientzia zenbat eta altuagoa izan, orduan eta altuagoa izango dela kontsumoa. Baina, nola izan daiteke hori? Tresnak efizienteagoak badira, jendeak gehiago erabiliko ditu, eskaera igoz, prezioa jaitsiz eta kontsumoa areagotuz.

Azkenik, berriztagarrien kontua dago. Egia da berriztagarriak erregai fosilak baino hobeak direla zentzu askotan. Hala ere, lehen esan bezala, lehengaiak mugatuta daude.
Bestalde, energia berriztagarriek energia itzulera tasa baxua daukate. Gainera, ez ligukete bermatuko gaur egungo kontsumoa.
Hain zabalduta dauden usteak soluzioa ez direla ikusirik, Estitxuk hurrengo ildoak proposatzen ditu. Lehenengoa eta begi bistakoena, hazkunde ekonomikoa eta “garapen
jasangarria” ezinezkoak direla onartzea da. Energetikoki burujabe izateko lehen pausua energia kontsumoa asko murriztea da, aztarna ekologikoa murriztuz. Zenbat energia
behar dugu ondo bizitzeko? Zer da ondo bizitzea? Zertarako behar dugu energia? Galdera hauek erantzuteko, Estitxuk ekofeminismoa soluziotzat hartzen du, bizitzak erdigunean
jartzen dituen mugimendu politiko-soziala.

Eztabaidan jarri behar den beste galdera nahi dugun eredua zein den da. Sektore publikoak bultzatu behar dira, energia nondik datorren jakin behar dugu (gogoratu
burujabetzak ezagutza bermatzen duela) eta buruan izan behar dugu gu garela gure kontsumo osoaren erantzuleak. Beraz, eredu osoa aldatu behar da.
Azkenik, ze energia iturri behar ditugun argi utzi behar da. Energia berriztagarriak dira beharrezkoak. Transformazio eta garraio galerak ekiditzeko aukera egokia dira eta. Nahiz
eta itzulera tasa baxua izan, gizarte antolakuntza txikietan jasangarria izango litzateke. Hala ere, berriztagarriak erabiltzeko aurreko dena bete behar da.
Baina, esandako guztia posiblea da? Horretarako Estitxuk zenbait esperientzia ekarri zizkigun: energia kooperatibak, tokian tokiko sorkuntza / salmenta / banaketa (Gares)
edota proiektu autogestionatuak. Azken hauen artean, berak hurbiletik bizitako Errekaleor Bizirik proiektua aurkitzen da, benetan interesgarria dena. Beraz, honi buruz
irakurtzea biziki gomendatzen dizuet.

3.BURUJABETZA TEKNOLOGIKOA
Burujabetza teknologikoari buruz hitz egitera Dabid Martinez etorri zitzaigun. Aurreko burujabetzek bezala, burujabetza teknologikoak askatasuna eta jakintza bilatzen du, kasu
honetan teknologiari dagokionez. Hau da, herrialde edo komunitateek euren beharren arabera softwareari, hardwareari, sareari eta abarrei buruzko politika propioak izateko
eskubidea, pribatuak eta seguruak. Hauek ekologikoki, sozialki eta ekonomikoki egokiak izanik.

Hau betetzeko, Dabidek zenbait ezinbesteko ezaugarri aurkeztu zizkigun: informatika libre eta irekia (software eta hardware librea), antolaketa horizontala eta erresilientzia. Honetaz gain, ekonomia sozialean oinarrituta dagoen, eta tokikoa den, sistema proposatu zuen, desazkundea oinarritzat hartuz. Kontuan izan behar da gaur egungo eredu teknologikoa ez dela bideragarria (mugikorrak 2 urtetan behin aldatzen ditugula edota zaharkitze programatua aparatu gehienetan inplementatuta dagoela ikusiz). Kasu guztietan bezala, teorian erraz ikusten da, baina nola lortzen da burujabetza teknologikoa? Gakoa libre hitzean dago.

Software eta hardware libreak, telekomunikazio sare libreak eta kultura librea dira beharrezkoak. Hala ere, hau guztia gauzatu ahal izateko, konpromiso politiko handia behar da. Software libreari dagokionez, programa erabiltzeko askatasuna, nola funtzionatzen duen edo nola aldatu daitekeen ikasteko askatasuna, programaren kopiak banatzeko askatasuna eta programa hobetzeko askatasuna hartzen dira helburu moduan.

Hardware librea izateko, diagrama libreak behar dira: adibidez, zirkuitu bat erreproduzitzeko gai izan beharko ginateke honen diagrama izanik. Hala ere, honek, gaur egun, zenbait arazo dauzka. Beste batzuen artean, inportatutako osagaiekiko menpekotasun teknologikoa, ekoizpen kostu altuak, zenbait enpresek daukaten ezagutza metaketa, zaharkitze programatua…

Bestalde, libreak, irekiak eta neutralak diren telekomunikazio sare sozialak behar dira. Honen adibide Guifi.net, Network Bogota, Mastodon, Plerona… ditugu. Dabidek esandako esaldi batek ondo laburbiltzen du hau: “influencer gutxiago eta erreferente gehiago”. Baina, esan bezala, burujabetza teknologikoa lortzeko konpromiso politikoa behar da. Horretarako, honen alde egiten duten zenbait proiektu existitzen dira: librezale.eus edo hack.in#badakigu, besteen artean.

Bukatzeko, pentsakor utzi zidan hurrengo kontua zuentzat uzten dut: pentsaezina baldin bada eskola bateko jantokian McDonald’s eta BurgerKing lehiatzea janaria emateko
orduan, zergatik informatikan bai gerta daiteke (Google, Facebook, Windows…)?

4.URAREN BURUJABETZA
Burujabetzekin bukatzeko, Jairo Marcos eta María Ángeles Fernandez etorri zitzaizkigun Desplazados.org-etik. Izan ere, Memorias Ahogadas ikerkuntza burutu dute,
hidroelektrikoek herri eta pertsona askorengan izandako eraginari buruzko ikerkuntza. Honetaz gain, uraren burujabetzari buruzko solasaldia izan genuen.

Testuinguruan jartzeko, uraren burujabetzak bi ikuspuntu dauzka: ura guztion ondasun bezala hartuta (ekonomiaren ordez, bizitza erdian kokatzea), eta ura giza eskubide bezala
ikusita. Milioika pertsona bizi dira urik gabe eta ez dakigu benetan nork kontrolatzen duen ura munduan (multinazionalek, kasu askotan). Herrialde askotan ez dago
saneamendura sarbiderik eta honek emakumeengan sortzen ditu ondorio gehienak. Izan ere, gauean emakume bat baso batera, adibidez, joan behar bada, bortxaketa asko eman daitezke.

Emergentzia klimatikoaren ondorioz, lehorteak handiagoak dira eta, honekin batera, uretarako sarbidea gero eta txikiagoa da. Ura enpresa baten eskuetan badago, enpresak
berak erabakiko du nori heltzen zaion edo ez. Herrialdeei dagokienez, batzuek ura izateko eskubidea onartzen dute, baina ez da beti betetzen.

Munduan erabiltzen den uraren %70 nekazaritzarako erabiltzen da (herrialde batzuetan %90ra heltzen da). %22 industrian eta %8 etxeetan erabiltzen da. Nekazaritza intentsiboa ematen bada, ur gehiago erabiliko da. Gainera, gaur egungo uraren kudeaketa ureztatzea igotzerantz doa bideratuta, kontrakoa izan beharko litzatekeenean. Ura bizitzeko beharrezkoa da. Pedro Rojo egileak proposatzen duen moduan, bizitzeko beharrezkoa den urak prezio sinbolikoa izan beharko luke, eta hortik gorako kontsumo guztia garestiago ordaindu beharko litzateke (industrietan, adibidez).

Bestalde, botilako uraren inguruan sortutako negozioa daukagu. Guztion ondasun bat erabiliz, enpresa batzuk aberasten ari dira. Izan ere, ur honen prezioa txorrotatik irteten
dena baino 130 aldiz garestiagoa da. Hau deigarria da Espainia bezalako estatu batean, non uraren %95 edangarria den. Beraz, uraren burujabetza lortzeko, guztion eskura egotea lortu behar da, izan ere, giza eskubidea da.

Bukatzeko, hasieran aipatu bezala, María Ángelesek eta Jairok Memorias Ahogadas ikerkuntza burutu dute. Espainiar estatuan altuera handiko 12.000 presa baino gehiago daude. 50.000 pertsonek euren etxeak eta oroitzapenak utzi behar izan zituzten hauek eraiki zirenean. Espainiako energiaren %15ak, gutxi gora-behera, jatorri hidraulikoa dauka. Ibaien emariaren %50a kontrolatuta dago, burujabetza mugatuz. Honek lortu duena zera izan da: lehentasuna ematea uraren bidezko aberastasunari, giza eskubidea bermatu ordez.

Hidroelektrikoak pribatuak dira. Estatuak eraikitzen ditu, eta enpresa pribatuei ustiatzeko eskubidea ematen die denboraldi batean zehar (75 urte inguru). Zergatik ez da publikoa uraren kudeaketa? Burujabetza galtzen ari da, eta zenbait boterek erabakitzen dute uraren erabilera. Egia da ura baliabide bezala erabiltzen jarraituko dela, baina guk erabaki beharko genuke nola kudeatzen den.

Mugarik Gabeko Ingeniaritza

Messi – Medikua – Unibertsitateko maisua – Neska gazte eta liraina – Kaleko saltzaile afrikarra – Eskalea – Nerabe marokoarra

/in , , , , /by

Arrate Zelaia Eizaguirre. Herri Antolakuntza ponentziaren inguruko hausnarketa.

5 minutu baino gutxiago behar izan ditugu rol-play batean ezezagunak zitzaizkigun rolekin pasiatu eta guganako erreakzioei erreparatuz goiko sailkapena osatzeko. Konsigna: gizartean oro har ematen diren erreakzioak erreproduzitu.

Zapalkuntzaren antzerkiaren bidez lortutako errenkadatik argi geratzen da denok ezagutzen ditugula gizartean bakoitza bere lekuan jartzeko dauden mekanismoak. Baina gizartea ez da ente bat, guk osatzen dugu eta hortaz, mekanismo horren parte diren keinuak ezagutzen ditugu ikusi eta egiten ditugulako. Sexismoa, arrazismoa eta aporofobia, beraz, guztiz barneratuta ditugula onartu beharrean gaude.

Errenkada osatu eta gero nor zaren asmatzean baita sailkapena bera egitean barneko aurreiritzi eta ezjakintasunak ateratzen dira. Neska gazteak, nor zen jakin gabe, atzera joan nahi izan du sailkapenean eta beste partaideek zuzendu dute, bere lekua ez omen zegoen hain atzean. Beraz, nor zaren jakin gabe, bestea nor den ikusita eta jasandakoa pairatu eta gero, badakizu zure lekua bestearekiko ere bai. Zer jasaten duzun eta zer ez duzun jasaten, biak dira pistak zure lekua zein den jakiteko.

Baina sailkapen prozesutik ordea galderak datozkit. Neska gaztearen sailkapena zuzendu denean taldeko emakumeen artean sortu diren keinu eta irri konplizeetan ez ahal da emakumeon hezkuntza mugatzailea plazaratu? Zergatik kendu diogu Neska gazteak jasandakoari garrantzia? Beste alde batetik, neska gazteak protestatu gabe onartu du zuzenketa, ez ahal ditugu guk jasaten (eta gorroto) ditugun zuzenketak erreproduzitu obeditu zezan? Ideiak adierazteko eran ere barneratuta dauzkagun sinismen mugatzaileak ateratzen direla argi dago. Garrantzitsuagoa dena oraindik, gure aurreiritzi eta sinesmenek ez dituzte besteak bakarrik mugatzen, gure burua ere mugatzen dute.

Gizartearen argazkia ateratzeko dinamika apropos honetan zapalkuntza sistemek gure jarreretan noraino egon daitezkeen barneratuta errez ikus daiteke. Dinamika parte hartzen duten kopuruaren menpekoa izanik ez dira gizarte honetako zapalkuntza guztiak atera. Triada nagusitik at, kapitalismoa, patriarkatua eta kolonialismotik kanpo kapazitismoa eta adultismoa faltan bota dira emaitza aztertu denean.

Kapitalaren garrantziari erreparatuz argi geratzen da diruaren arabera sailkatzen garela gizartean, baina arraza aldagaia sartzen baldin badugu migratzaileak atzera doaz zuzenean. Emakumearen balioa aldiz, ez da diruan egon, bere itxuran baizik. Ez diogu gure buruari galdetu dirurik duen edo ez liraintasunak definitzen zuen bere lekua.

Nerabe marokoarrak jasan du mesprezu gehien, eskalea aldiz gizartetik at sentitu da, ikusezina. Baina futbolariak ere bere ekintza gaitasuna besteen erreakzioen menpe ikusten zuenez berak bere burua gizartetik kanpo utzi du.

Nabarmentzekoa da aintzat hartu ez diren rol guztiek etengabe gorde dituztela mina eragiten dizkieten sentimenduak barnean, egoera honek gizartean amorrua ezkutuan daramagula adierazten du. Baliteke horrela bizi behar duen jendez inguratuta bizitzean “errugabe izanda noizbait beste batek eragindakoa ordaintzea”.

Baina ni ez nago ideia horrekin ados, momenturen batean norbaitek barnean duen amorrua aurpegiratuko baligu aukera moduan ikusi beharko genukeela uste dut. Gure burua amorruaren eragile moduan ikusten ez baldin badugu ere, enpatia falta edo keinuren bat egin dugula onartu beharko genuke amorru hori aterarazi baldin badugu. Eta horrela izan ez bada ere maitasunez erantzun beharko genukeela pentsatzen dut. Talde moduan mindutakoa talde moduan osatu beharko da eta gugandik hastera animatzen zaituztet.

Hala ere, ezin dugu ahaztu sistema zapaltzaile baten barruan bizi garenik, egituratutako zapalkuntzak dira jasaten ditugunak eta pertsonen gehiengoa dago eguneroko bizitzan zapalkuntza maila ezberdinak jasaten.

Eredu hegemoniko honetan, non ideologia indibidualista eta merkantilista bizi dugun, jaiotzez ditugun baliabideek kokatzen gaituzte gizartean. Errealitatean, aukera ezberdinak ditugu, baina meritokrazia ez dator errealitatearekin bat eta desabantailekin jaiotakoa errudun sentiarazteko eta politikoki baliogabetzeko balio du. Honez gain, baliabide gehiago eduki dituenak bestea lagundu ezkero mesedetan dabilela sentituko du, ez aberastasuna banatzen. Horrela gizartea kutxatan banatzen da elkarren arteko aliantzak sortzea galaraziz.

Sistemak lan ona egiten du alde batetik, gu banatuz eta taldearen indarra ahulduz eta bestetik, alternatibak ezkutuan mantentzen ditu. Horrela inertziak aurrera darrai eta pribilegioak denboran mantentzen dira desberdintasunak handituz. Ondorioz, bakoitzaren lana bilakatzen da kontzientzia zabaldu eta horri aurre egitea. Sistema bidegabeari aurre egiteak garrantzia badu ere erabat ziur nago konponbidea kontzientzia zabaltzea dela. Alde batetik, egiten ditugun keinuak etab. identifikatzeko (ezabatu ahal izateko) eta bestetik taldea, komunitatea, osatzeko.

Bide honetan lan egiten dute Herrien partea hartzea sustatzen dabiltzan asko, adibidez Zesar Martinez (azaldutako dinamika prestatu zigunak). Herria antolatu eta sujetu politiko bihurtzen lagundu, identifikatu dituzten arazoei elkarrekin aurre egiteko. Ideia sinplea baina aurrera eroaten latza.

Helburu hori prozesu askatzaileen bidez eramaten dute aurrera, taldea batu eta kontzientzia kolektibo politikoa sortzeko asmoz. Parte hartzearekin ez delako nahikoa. Boterea herrian ez dagoenez antolatzea ezinbestekoa da.

Prozesu askatzaile hauek dinamika osatzaileak izaten dira, non partaide bakoitzak bere bizipenak aurkezten dituen. Aurkezpen hauek modu ordenatu batean egiten dira jerarkiak ekiditeko. Txanda-pasa erabiltzean, berdintasuna bermatzen da taldeko partaideen artean eta partehartzaile bakoitzaren ahotsa entzutea bermatzen da. Prozesu honen ondorioz talde sentimendua indartzeaz gain auto-konfiantza sustatzen da. Kolektiboki eta indibidualki sendotuz.

Horrela, taldea bera agente politiko bihurtzen da eta nahikoa indar baldin badu botere dialektikan azaltzeko aukera izango du. Politika goitik eginda etorri ez dadin, gizartean kontzientzia zabaltzea ezinbestekoa den heinean, gizartearen babesa lortzeko antolatuta egotea ezinbestekoa da indar hori lortzeko.

Ildo honetan lan egiten du Ikerketa-Ekintza deiturikoak. Kezka eta interesetatik abiatuz, hausnarketa dinamiketatik pasatuz diagnostikoa osatu eta ekintza planarekin bukatzen da. Helburua komunitatea osatzea da sare sozialak sendotuz.

Eta zergatik da garrantzitsua komunitatea sendotzea? Desberdintasunak txikitzeko bidea izateaz gain, zaurgarriak garelako eta elkarren beharra daukagulako. Bizi garen gizartean edozein egoera bidegabe pairatu duenik baldin badago ez garelako inoiz gizarte baketsu bat izango. Denak libre izan arte gu ere ez garelako libreak izango. Barneratuta ditugun aurreiritzi, sinesmen etab.-ek ez bait digute kide on ezta egokiak izaten uzten, gu ere pertsona mugatuak baitgara motxila hori daramagun bitartean.