Patriarkatua eta heteronorma, eraikuntza zientifikoaren baldintzatzaile gisa
Zientzia aniztasuna zientzia hobea da izenburuarekin, pasaden martxoak 11an Lydia Gil-ek, dibulgatzaile zientifiko eta dokumentalistak, saio bat dinamizatu zuen; eta, bertan, gogoeta eginarazi zigun, zientzia arloan pertsonei buruz proiektatzen zaigun irudia berrikusteak duen garrantzian.
Zientzialari izatea oso lanbide baloratua da. Izan ere, Espainiako estatuan, lanbide horren balorazioa mediku izatearen atzetik baino ez dago. Baina, zer irudi datorkigu burura pertsona zientifiko bat irudikatzen dugunean? Galdera hori ehun bat umeri egin zieten, eta marrazteko eskatu zieten. Emaitza gizon bat izan zen, adinekoa, zuria, heterosexuala eta “friki” itxura zuena.
Hori da zientzialarien gizarteak dituen erreferenteen isla. Lydiak esan zigun, adibidez, testu-liburuetan %7,5 baino ez direla emakumeak; wikipedian 10 biografiatik 2 baino ez direla emakumeenak; edo 5 iritzi-zutabetik 1 baino ez duela emakume batek sinatzen. Zifra horiek are txikiagoak dira esparru zientifikoan.
Non daude zientzian askotariko sexualitateak eta identitateak dituzten pertsonak? Nola baldintzatzen ditu beren genero-identitatea eta sexualitatea lan zientifikoan? Zientzialariak askotarikoak dira: emakumeak, gazteak, pertsona arrazializatuak, LGTBI kolektibokoak, etab. Baina ikusezin bihurtzen dira, edo ezaugarri horietako batengatik nabarmentzen dira, beren lan zientifikoagatik nabarmendu beharrean. Ez da harritzekoa “emakume batek lehen aldiz irabazi du matematikako Nobel saria” edo “matematikaren sari noblea irabazi zuen errefuxiatua” bezalako izenburuak irakurtzea.
Garrantzitsua eta beharrezkoa da ikusaraztea zientzia anitza dela; hau da, pertsona zientifikoak askotarikoak direla; izan ere, Lydiak esan zuen bezala, neskak ezin dira ikusten ez dutena bihurtu. Ezinbestekoa da hainbat erreferente sortzea, eta zeregin horretan energia jarri behar dugu. Genero-estereotipo inplizituak eta heteronormaren inertzia haustea oraindik oztopo asko dauden bi bide dira.
